بنام خدا
بی شک یکی از روشهای دستیابی به نوع حکومت و روش مدارا و تعامل حاکمان با مردم و بخصوص اقلیتها ، پیمان نامه ها و قراردادهای فی ما بین انان است . پیامبر اعظم (ص) نیز قراردادهای زیادی با قبایل و بخصوص با یهودیان و مسیحیان بسته است که نشان از روش حکومت ایشان دارد که البته پیشتر دو نمونه از این عهدنامه ها را در اینجا اورده ایم.
اینک عین ماجرا و مفاد یکی از این قراردادها که در داستان مباهله و با سران مسیحی نجران صورت گرفته است:
" ﻋﻠﻰ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﻗﺮﺷﻰ ﺑﺎ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺧﻮﺩ ﻧﻘﻞ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ (ﺹ) ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺮﺩﻡ ﻧﺠﺮﺍﻥ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﻰ ﻧﻮﺷﺖ ﻭ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻛﻪ ﭼﻬﺎﺭﺩﻩ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ، ﻋﺒﺪ ﺍﻟﻤﺴﻴﺢ ﻛﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ ﻋﺎﻗﺐ ﻭ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻛﻨﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺑﻮ ﺍﻟﺤﺎﺭﺙ ﺑﻦ ﻋﻠﻘﻤﺔ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺭﺑﻴﻌﻪ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﻛﺮﺯ، ﻭ ﺳﻴّﺪ ﻭ ﺍﻭﺱ ﭘﺴﺮﺍﻥ ﺣﺎﺭﺙ، ﻭ ﺯﻳﺪ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﻭ ﺷﻴﺒﺔ ﻭ ﺧﻮﻳﻠﺪ ﻭ ﺧﺎﻟﺪ ﻭ ﻋﻤﺮﻭ ﻭ ﻋﺒﻴﺪ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭼﻬﺎﺭﺩﻩ ﻧﻔﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ، ﻭ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺭ ﻛﺎﺭﻫﺎﻯ ﻣﻬﻢ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ.
ﻋﺎﻗﺐ (ﻋﺒﺪ ﺍﻟﻤﺴﻴﺢ) ﻛﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﺻﺎﺣﺐ ﺭﺃﺱ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻫﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺧﻠﺎﻑ ﺭﺃﻯ ﺍﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻧﻤﻰ ﻛﺮﺩﻧﺪ، ﺍﺑﻮ ﺍﻟﺤﺎﺭﺙ ﻛﻪ ﺍﺳﻘﻒ ﻭ ﭘﻴﺸﻮﺍﻯ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻭ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﺷﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﺪﺍﺭﺱ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻰ ﻣﻰ ﻛﺮﺩ، ﻭ ﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻬﺎ ﻭ ﻛﻮﭼﻬﺎﻯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﻮﺩ. ﻛﺮﺯ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺍﺑﻮ ﺍﻟﺤﺎﺭﺙ ﺑﻮﺩ، ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﺑﻴﺎﺕ ﺭﺍ ﻣﻰ ﺧﻮﺍﻧﺪ: ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻟﺎﻏﺮﻯ ﻛﻤﺮﺑﻨﺪﺵ ﻣﻰ ﺟﻨﺒﻴﺪ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ ﺗﻮ ﻣﻰ ﺩﻭﺩ، ﮔﻮﻳﻰ ﺟﻨﻴﻦ ﺩﺭ ﺷﻜﻤﺶ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ، ﻭ ﺩﻳﻦ ﺍﻭ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺩﻳﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎﻥ ﺍﺳﺖ.
ﺍﻭ ﺯﻭﺩﺗﺮ ﺑﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ، ﻭ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻪ ﻫﺎﻯ ﻧﻘﺶ ﺩﺍﺭ ﮔﺮﺍﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﻭ ﺣﺮﻳﺮ ﻳﻤﻨﻰ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ، ﻭﺍﺭﺩ ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ ﻣﺸﺮﻕ ﻧﻤﺎﺯ ﮔﺰﺍﺭﺩﻧﺪ. ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻓﺮﻣﻮﺩ ﺁﺯﺍﺩﺷﺎﻥ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﺪ. ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺭﻭﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﺮﮔﺮﺩﺍﻧﺪ ﻭ ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻔﺮﻣﻮﺩ.
ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﮔﻔﺖ: ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﻟﺒﺎﺳﻬﺎﻯ ﺷﻤﺎﺳﺖ. ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ ﻭ ﻓﺮﺩﺍ ﺻﺒﺢ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻪ ﺭﻫﺒﺎﻧﺎﻥ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﺳﻠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻧﺪ. ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﭘﺎﺳﺦ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺳﻠﺎﻡ ﺩﻋﻮﺕ ﻓﺮﻣﻮﺩ، ﺁﻧﻬﺎ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ. ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻭ ﺑﺤﺚ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺷﺪ ﻭ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ (ﺹ) ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻗﺮﺁﻥ ﺧﻮﺍﻧﺪ ﻭ ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻰ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺮﺍ ﻧﻤﻰ ﭘﺬﻳﺮﻳﺪ ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﻣﺒﺎﻫﻠﻪ ﻛﻨﻴﻢ.
ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ ﻭ ﻓﺮﺩﺍﻯ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﻋﺒﺪ ﺍﻟﻤﺴﻴﺢ ﻭ ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺧﺮﺩﻣﻨﺪﺍﻥ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻧﺰﺩ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﮔﻔﺘﻨﺪ: ﻣﺎ ﺍﺯ ﻣﺒﺎﻫﻠﻪ ﻛﺮﺩﻥ ﺑﺎ ﺗﻮ ﭘﺸﻴﻤﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﻳﻢ ﻭ ﺑﺎ ﻫﺮ ﺷﺮﻃﻰ ﻛﻪ ﻣﻰ ﺧﻮﺍﻫﻰ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺻﻠﺢ ﻛﻦ.
ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺎ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ ﺻﻠﺢ ﻧﻮﺷﺖ ﻣﺸﺮﻭﻁ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺳﺎﻝ ﺩﻭ ﻫﺰﺍﺭ ﺣﻠّﻪ ﺑﺪﻫﻨﺪ. ﻫﺰﺍﺭ ﺣﻠﻪ ﺩﺭ ﻣﺎﻩ ﺭﺟﺐ ﻭ ﻫﺰﺍﺭ ﺣﻠﻪ ﺩﺭ ﻣﺎﻩ ﺻﻔﺮ ﻫﺮ ﺳﺎﻝ، ﻳﺎ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﺁﻥ ﺷﻤﺶ ﻃﻠﺎ ﻭ ﻧﻘﺮﻩ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻳﻤﻦ ﺟﻨﮕﻰ ﺩﺭﮔﻴﺮﺩ ﺳﻰ ﺯﺭﻩ ﻭ ﺳﻰ ﻧﻴﺰﻩ ﻭ ﺳﻰ ﺷﺘﺮ ﻭ ﺳﻰ ﺍﺳﺐ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻋﺎﺭﻳﻪ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎﻥ ﻧﺠﺮﺍﻥ ﻭ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﺎﻥ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﭘﻨﺎﻩ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺭﺳﻮﻟﺶ ﻭ ﺍﻫﻞ ﺫﻣﻪ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺟﺎﻥ ﻭ ﺁﻳﻴﻦ ﻭ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﻭ ﺯﻣﻴﻨﻬﺎﻯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﺤﻔﻮﻅ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻛﻠﻴﺴﺎﻫﺎﻯ ﺁﻧﺎﻥ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺍﺳﻘﻔﻬﺎ ﻭ ﺭﺍﻫﺒﺎﻥ ﻭ ﺧﺪﻣﺘﮕﺰﺍﺭﺍﻥ ﻛﻠﻴﺴﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﻛﺮﺩ.
ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺍﺯ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﮔﻮﺍﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻋﻬﺪﻧﺎﻣﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎﻥ ﺑﻦ ﺣﺮﺏ ﻭ ﺍﻗﺮﻉ ﺑﻦ ﺣﺎﺑﺲ ﻭ ﻣﻐﻴﺮﺓ ﺑﻦ ﺷﻌﺒﻪ. ﻣﺴﻴﺤﻴﺎﻥ ﺑﻪ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﺪﻛﻰ ﺳﻴﺪ ﻭ ﻋﺎﻗﺐ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ ﻭ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﺁﻥ ﺩﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﺍﺑﻮ ﺍﻳﻮﺏ ﺍﻧﺼﺎﺭﻯ ﻣﻨﺰﻝ ﺩﺍﺩ.
ﻣﺮﺩﻡ ﻧﺠﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻋﻬﺪﻧﺎﻣﻪ ﻳﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﺻﺎﺩﺭ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﭘﺎﻯ ﺑﻨﺪ ﻭ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﺣﻠﺖ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺧﻠﺎﻓﺖ ﺍﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻋﻤﻞ ﻣﻰ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﻫﻢ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻣﺮﮒ ﺧﻮﺩ ﺳﻔﺎرش ﻧﺎﻣﻪ ﻳﻰ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻧﻮﺷﺖ.
ﻣﺴﻴﺤﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎﺏ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺭﺑﺎﺧﻮﺍﺭﻯ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﺮﺯﻣﻴﻨﻬﺎﻯ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺻﺎﺩﺭ ﻛﺮﺩ: ﺍﻳﻦ ﻋﻬﺪﻧﺎﻣﻪ ﻳﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻣﻴﺮ ﺍﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎﻥ ﻧﺠﺮﺍﻥ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ، ﻫﺮ ﻛﺲ ﺍﺯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﺧﻮﺩ ﻛﻮﭺ ﻛﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﻣﺎﻥ ﺧﺪﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ (ﺹ) ﻭ ﺍﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺯﻳﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ، ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﺍﺭﺍﻥ ﺷﺎﻡ ﻭ ﻋﺮﺍﻕ ﻛﻪ ﺑﺮﻭﻧﺪ ﻭ ﺁﻧﺠﺎ ﺳﺎﻛﻦ ﺷﻮﻧﺪ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺐ ﺯﻣﻴﻦ ﺩﺭ ﻋﻮﺽ ﺯﻣﻴﻦ ﻧﺠﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﺷﺎﻥ ﺑﮕﺬﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺁﻥ ﺯﻣﻴﻦ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺳﻠﻄﻪ ﻳﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻏﺮﺍﻣﺘﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻟﺎﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﭘﻨﺎﻫﻨﺪﻩ ﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎﺭﻳﺸﺎﻥ ﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﻫﻞ ﺫﻣّﻪ ﺍﻧﺪ، ﺿﻤﻨﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺟﺎ ﺗﺎ ﺑﻴﺴﺖ ﻭ ﭼﻬﺎﺭ ﻣﺎﻩ ﺍﺯ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺟﺰﻳﻪ ﻣﻌﺎﻑ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺯﻣﻴﻦ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺩﺷﻮﺍﺭﻯ ﺑﺮ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺳﺎﺯﻧﺪ ﻭ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺳﺘﻤﻰ ﺷﻮﺩ ﻳﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﻯ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻛﺮﺩ،
ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﻦ ﻋﻔﺎﻥ ﻭ ﻣﻌﻴﻘﺐ ﺑﻦ ﺍﺑﻮ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﮔﻮﺍﻩ ﺍﻳﻦ ﻋﻬﺪ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﻧﺪ. ﮔﻮﻳﺪ، ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﻪ ﻋﺮﺍﻕ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺠﺮﺍﻧﻴﻪ ﻛﻪ ﻛﻨﺎﺭ ﻛﻮﻓﻪ ﺍﺳﺖ ﺳﺎﻛﻦ ﺷﺪﻧﺪ.
منبع : ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺍﻟﻄﺒﻘﺎﺕ ﺍﻟﻜﺒﺮﻯ ﺝ 1 ص 346 و 347 "
توضیح 1: ﻧﺠﺮﺍﻥ، ﻧﺎﻡ ﺷﻬﺮ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻳﻰ ﻣﻴﺎﻥ ﺣﺠﺎﺯ ﻭ ﻳﻤﻦ ﻭ ﺍﺯ ﺳﺮﺯﻣﻴﻨﻬﺎﻯ ﻳﻤﻦ ﺷﻤﺮﺩﻩ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ.
توضیح 2 : حتی عمرابن خطاب خلیفه سخت گیر و خشن با وجود اینکه نجرانیان را از سرزمینشان به مکافات رباخواری رانده است ، برایشان امتیازات زیادی هم قائل شده است.
بنام خدا
بحث "برداری در اسلام " و سرنوشت برده داری در بین ممالک اسلامی داستان درازی دارد ولی آنچه شکی در آن نیست اینکه صدها سال قبل از آمریکا ، داستان برده داری در دنیای اسلام تمام شده بود و اگر هم تا زمان صفویه مواردی مشاهده می شد صرفا اسرای جنگی بودند که به شکل برده از انها بهره برداری می شد و خرید و فروش برده رایج نبوده است. سازمان برده داری در دنیای اسلام به تاسی از حضرت رسول اکرم و ائمه اطهار (ع) منسوخ شد .
روش پیامبر(ص) با این موضوع بسیار جالب است :
"ﻭﺍﻗﺪﻯ ﻣﻰ ﮔﻮﻳﺪ، ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ ﺟﺒﻴﺮﺓ ﺍﺷﻬﻠﻰ ﻣﻰ ﮔﻔﺖ* ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﺍﻟﻌﺰﻳﺰ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﺑﻦ ﺣﺰﻡ ﻧﻮﺷﺖ ﺍﺳﺎﻣﻰ ﺧﺪﻣﺖ ﮔﺰﺍﺭﺍﻥ ﻣﺮﺩ ﻭ ﺯﻥ ﻭ ﺑﺮﺩﮔﺎﻥ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻦ.
ﺍﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﺑﻦ ﺣﺰﻡ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻭ ﻧﻮﺷﺖ:
ﺍﻡ ﺍﻳﻤﻦ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﺶ ﺑﺮﻛﺔ ﻭ ﺍﺯ ﭘﺪﺭ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺭﺙ ﺑﺮﺩ ﻭ ﺁﺯﺍﺩﺵ ﻓﺮﻣﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﻋﺒﻴﺪ ﺧﺰﺭﺟﻰ ﺩﺭ ﻣﻜﻪ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺍﻳﻤﻦ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ.
ﺩﻳﮕﺮ ﺯﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎﺭﺛﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺮﺩﻩ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺭﺿﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻨﻬﺎ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺣﻜﻴﻢ ﺑﻦ ﺣﺰﺍﻡ ﺑﻦ ﺧﻮﻳﻠﺪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻋﻜﺎﻅ ﺑﻪ ﭼﻬﺎﺭ ﺻﺪ ﺩﺭﻡ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺧﺮﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩ، ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺑﺎ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺯﻳﺪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﺒﺨﺸﺪ ﻭ ﺍﻭ ﭼﻨﺎﻥ ﻛﺮﺩ ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﺯﻳﺪ ﺭﺍ ﺁﺯﺍﺩ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ،
ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮﻛﺔ ﻫﻤﺴﺮ ﺯﻳﺪ ﺭﺍ ﺁﺯﺍﺩ ﻓﺮﻣﻮﺩ.
ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺑﻮ ﻛﺒﺸﺔ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺑﺮﺩﮔﺎﻥ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺩﺭ ﻣﻜﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺁﺯﺍﺩﺵ ﻓﺮﻣﻮﺩ.
ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻧﺴﺔ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﺘﻮﻟﺪﺷﺪﮔﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﺮﺍﺓ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺻﺎﻟﺢ ﺷﻘﺮﺍﻥ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺭﺍ ﺁﺯﺍﺩ ﻓﺮﻣﻮﺩ.
ﺳﻔﻴﻨﻪ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻏﻠﺎﻣﺎﻥ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺁﺯﺍﺩﺵ ﻛﺮﺩ.
ﺛﻮﺑﺎﻥ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﻳﻤﻨﻰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻳﻤﻦ ﺩﺍﺭﺍﻯ ﻧﺴﺐ ﺑﻮﺩ ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﺁﺯﺍﺩ ﻓﺮﻣﻮﺩ.
ﺭﺑﺎﺡ ﻫﻢ ﺑﺮﺩﻩ ﺳﻴﺎﻫﻰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺁﺯﺍﺩ ﻓﺮﻣﻮﺩ.
ﻳﺴﺎﺭ ﺑﺮﺩﻩ ﻳﻰ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﻧﻮﺑﻪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ ﺑﻦ ﺛﻌﻠﺒﻪ ﺩﺭ ﺳﻬﻢ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺁﺯﺍﺩﺵ ﺳﺎﺧﺖ.
ﺍﺑﻮ ﺭﺍﻓﻊ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﺶ ﺍﺳﻠﻢ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﺑﺮﺩﮔﺎﻥ ﻋﺒﺎﺱ ﻋﻤﻮﻯ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﺨﺸﻴﺪ ﺑﻮﺩ، ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻋﺒﺎﺱ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺷﺪ ﺍﺑﻮ ﺭﺍﻓﻊ ﻣﮋﺩﻩ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﺩﺍﺩ ﻭ ﺣﻀﺮﺕ ﺧﺸﻨﻮﺩ ﺷﺪ ﻭ ﺁﺯﺍﺩﺵ ﻓﺮﻣﻮﺩ.
ﻓﻀﺎﻟﺔ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺑﺮﺩﮔﺎﻥ ﻳﻤﺎﻧﻰ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﺣﻠﺖ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﻪ ﺷﺎﻡ ﺭﻓﺖ- ﻳﻌﻨﻰ ﺁﺯﺍﺩ ﺑﻮﺩ ﺍﺳﺖ.
ﺍﺑﻮ ﻣﻮﻳﻬﺒﺔ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺑﺮﺩﮔﺎﻥ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺩﺭ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻣﺰﻳﻨﺔ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺁﺯﺍﺩﺵ ﻓﺮﻣﻮﺩ.
ﺭﺍﻓﻊ ﻏﻠﺎﻡ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺎﺹ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﺭﺙ ﺑﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﻭ ﺭﺳﻴﺪ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻬﻢ ﺧﻮﺩ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺁﺯﺍﺩ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺧﻮﺩﺩﺍﺭﻯ ﻛﺮﺩﻧﺪ. ﺭﺍﻓﻊ ﺑﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻳﺎﺭﻯ ﺧﻮﺍﺳﺖ. ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺑﺎ ﻭﺍﺭﺛﺎﻥ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻓﺮﻣﻮﺩ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﺨﺸﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﻮﺭﻯ ﺁﺯﺍﺩﺵ ﻓﺮﻣﻮﺩ، ﺭﺍﻓﻊ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﻰ ﮔﻔﺖ ﻣﻦ ﺁﺯﺍﺩ ﻛﺮﺩﻩ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍﻳﻢ.
ﻣﺪﻋﻢ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻏﻠﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺭﻓﺎﻋﺔ ﺑﻦ ﺯﻳﺪ ﺟﺬﺍﻣﻰ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ، ﻭﺍﻗﺪﻯ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺪﻋﻢ ﺍﺯ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﺍﻧﺲ، ﺍﺯ ﺛﻮﺭ ﺑﻦ ﺯﻳﺪ ﺩﻳﻠﻰ، ﺍﺯ ﺍﺑﻮ ﺍﻟﻐﻴﺚ، ﺍﺯ ﺍﺑﻮ ﻫﺮﻳﺮﻩ ﻧﻘﻞ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻰ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ: ﺍﻭ ﺭﺍ ﺭﻓﺎﻋﺔ ﺑﻦ ﺯﻳﺪ ﺟﺬﺍﻣﻰ ﺑﻪ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ، ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺧﻴﺒﺮ ﺑﻪ ﻃﺮﻑ ﻭﺍﺩﻯ ﺍﻟﻘﺮﻯ ﺣﺮﻛﺖ ﻓﺮﻣﻮﺩ ﻭ ﭼﻮﻥ ﻓﺮﻭﺩ ﺁﻣﺪ ﻭ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﭘﻴﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻥ ﺑﺎﺭﻫﺎﻯ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﻴﺮ ﻧﺎﺷﻨﺎﺳﻰ ﺑﻪ ﻣﺪﻋﻢ ﺍﺻﺎﺑﺖ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ، ﺑﺮﺧﻰ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺑﺮ ﺍﻭ ﻣﺒﺎﺭﻙ ﻭ ﮔﻮﺍﺭﺍ ﺑﺎﺩ، ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﻧﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺟﺎﻥ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺍﻭﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﻣﻠﺎﻓﻪ ﻳﻰ ﻛﻪ ﺭﻭﺯ ﺧﻴﺒﺮ ﺍﺯ ﻏﻨﺎﻳﻢ ﺩﺯﺩﻳﺪ ﺩﺭ ﺁﺗﺶ ﻣﻰ ﺳﻮﺯﺩ.
ﻛﺮﻛﺮﺓ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻏﻠﺎﻣﺎﻥ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﺍﺳﺖ.
ﻫﺎﺷﻢ ﺑﻦ ﻗﺎﺳﻢ ﻛﻨﺎﻧﻰ ﺍﺯ ﻋﻜﺮﻣﺔ ﺑﻦ ﻋﻤﺎﺭ، ﺍﺯ ﺍﻳﺎﺱ ﺑﻦ ﺳﻠﻤﺔ ﺑﻦ ﺍﻛﻮﻉ، ﺍﺯ ﭘﺪﺭﺵ ﻧﻘﻞ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ* ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﺩﺍﺭﺍﻯ ﻏﻠﺎﻣﻰ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺭﺑﺎﺡ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺭ ﻧﮕﻬﺪﺍﺭﻯ ﺷﺘﺮﺍﻥ ﺳﻮﺍﺭﻯ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﻫﺠﻮﻡ ﻭ ﻏﺎﺭﺕ ﻋﻴﻴﻨﺔ ﺑﻦ ﺣﺼﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ.
منبع : ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺍﻟﻄﺒﻘﺎﺕ ﺍﻟﻜﺒﺮﻯ، ﺝ 1، ﺹ: 469 "
بنام خدا
پس از هجرت و بخصوص پس از جنگ خندق قدرت اسلام فزونی گرفت و قبایل و حکومت های محلی زیادی از یمن گرفته تا شام جهت اطلاع از اوضاع مسلمانان نمایندگانی به حضور پیامبر اسلام فرستادند ( پس از فتح مکه و جنگ حنین این موضوع شدت بیشتری گرفت)که اغلبشان یامسلمان شدند و یا تحت لوای حکومت اسلام در آمدند و یا پیمانهایی با حضرت محمد (ص) منعقد کردند که به چند مورد جالب آنها در مطلب قبلی اشاره کردیم.
در اینجا به ماجرای جالبی از حضور نمایندگان یکی از قبایل اشاره می شود:
ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﻭﺍﻗﺪﻯ ﺍﺯ ﻋﺒﺪ ﺍﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮﻭ ﺑﻦ ﺯﻫﻴﺮ، ﺍﺯ ﺍﺑﻮ ﺍﻟﺤﻮﻳﺮﺙ ﻧﻘﻞ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ؛ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺗﺠﻴﺐ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﻧﻬﻢ ﻫﺠﺮﺕ ﺑﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﺁﻣﺪﻧﺪ، ﺁﻧﻬﺎ ﺳﻴﺰﺩﻩ ﻣﺮﺩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺯﻛﺎﺕ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻭﺍﺟﺐ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ.
ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﺍﺯ ﺩﻳﺪﺍﺭﺷﺎﻥ ﺷﺎﺩ ﺷﺪ ﻭ ﻓﺮﻣﻮﺩ ﺧﻮﺵ ﺁﻣﺪﻳﺪ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺟﺎﻯ ﺧﻮﺑﻰ ﻓﺮﻭﺩ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺑﻠﺎﻝ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﺍﺩ ﺍﺯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻧﻴﻜﻮ ﭘﺬﻳﺮﺍﻳﻰ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺟﻮﺍﻳﺰ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭ ﺑﻠﺎﻝ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻰ ﺷﺪ، ﺟﺎﻳﺰﻩ ﺩﺍﺩ.
ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﭘﺮﺳﻴﺪ: ﺁﻳﺎ ﻛﺴﻰ ﺍﺯ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟
ﮔﻔﺘﻨﺪ: ﺁﺭﻯ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻛﻨﺎﺭ ﺑﺎﺭﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺍﻳﻢ.
ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﺍﻭ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﻣﺎ ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﺪ.
ﻧﻮﺟﻮﺍﻥ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﺁﻣﺪ ﻭ ﮔﻔﺖ: ﻣﻦ ﻫﻢ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻫﻤﻴﻦ ﮔﺮﻭﻩﺍﻡ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺣﻀﻮﺭ ﺷﻤﺎ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺣﻮﺍﻳﺞ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻯ، ﻟﻄﻔﺎ ﺣﺎﺟﺖ ﻣﺮﺍ ﻫﻢ ﺑﺮﺁﻭﺭ.
ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﺣﺎﺟﺖ ﺗﻮ ﭼﻴﺴﺖ؟
ﮔﻔﺖ: ﺍﺯ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﺨﻮﺍﻩ ﻛﻪ ﻣﺮﺍ ﺑﻴﺎﻣﺮﺯﺩ ﻭ ﺭﺣﻤﺖ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﻭ ﺑﻰ ﻧﻴﺎﺯﻯ ﻣﺮﺍ ﺩﺭ ﺩﻟﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ.
ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻋﺮﺽ ﻛﺮﺩ: ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺍ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻣﺮﺯ ﻭ ﺭﺣﻤﺖ ﻓﺮﻣﺎﻯ ﻭ ﺩﻟﺶ ﺭﺍ ﺑﻰ ﻧﻴﺎﺯ ﮔﺮﺩﺍﻥ،
ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻓﺮﻣﻮﺩ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ.
ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻫﻤﮕﻰ ﺑﻪ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ، ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺣﺞ ﺳﺎﻝ ﺩﻫﻢ ﻫﺠﺮﺕ ﺩﺭ ﻣﻨﻰ ﺑﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺁﻥ ﻧﻮﺟﻮﺍﻥ ﺳﺆﺍﻝ ﻓﺮﻣﻮﺩ . ﮔﻔﺘﻨﺪ: ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺭﺍ ﭼﻮﻥ ﺍﻭ ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺍﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺭﻭﺯﻳﺶ ﺩﻫﺪ ﻗﺎﻧﻊ ﻭ ﺧﺸﻨﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ.
ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻡ ﻫﻤﻪ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻤﻴﺮﻳﻢ.
منبع :طبقات کبری ( طبقات ابن سعد )، ج 1، ص 312