زندگی احمد ابن حنبل

نام خدا

مقدمه :

از انجایی که فرقه وهابی بر گرفته از مذهب حنبلی است پس بر ان شدیم تا خلاصه ای از زندگی و تاریخ « احمد بن حنبل » ارائه دهیم بدینمنظور نظر دوستان را به خلاصه ای از « تاریخ زندگانی احمد بن حنبل » از کتاب « حدیث ولایت » - که به بررسی مسند احمد بن حنبل می پردازد - که توسط اقایان احمد خدایی و سید محمود موسوی نژاد تحقیق و نگاشته شده است . و ما در گروه « حق - فدک » ( وبلاگ اصلی ) بر ان شدیم تا شناختی هرچند اجمالی در باره احمد بن حنبل داشته باشیم . 

تاریخ زندگانی احمد بن حنبل

احمد بن حنبل بن هلال بن اسد شیبانی اصلا اهل مرو است ولی در بغداد زندگی می کرده است و در همانجا رحل اقامت افکند ...سلسله نسب احمد به ربیعه بن نزار می رسد و نزار جد اعلای پیامبر ( ص ) می باشد ... البته قابل ذکر اینکه یکی از اجداد وی « ذوالثدیه » رهبر خوارج که در جنگ نهروان بدست امیرالمومنین علی بن ابیطالب ( ع ) کشته شد ...

 پس از سپری شدن صباوت، احمد به فرا گرفتن سنت و قران پرداخت و از موقعی که با فن نوشتن اشنا شد به یاد گرفتن و حفظ و ضبط احادیث پرداخت و انچه مسلم است وی از ۱۵ سالگی یعنی سال ۱۷۹ مشغول جمع اوری حدیث و تحصیل علم شده ... مکرر سفر می رفته و حدیث فرا می گرفته است که طی مسافرتی در سال ۱۸۷ با شافعی ملاقات کرد . بار دوم شافعی را در بغداد دید و ملازم وی شد و تمام مدتی را که از این پس شافعی در بغداد بود احمد در مجلس درس او حاضر می گشت و می گفت : هرکس دستش با قلم و دوات اشنا باشد شافعی بر گردن او حقی دارد .

نخستین استاد احمد ، ابو معاویه وسطی هشیم بن بشیر سلمی است که احمد بیش از سه سال پیش وی شاگردی کرده است و پس از فوت وی (در سال ۱۸۳ ) جز ء شاگردان و اصحاب شافعی شد .

 سروده امام شافعی در باره امام علی ( ع ) :

امام شافعی ، امام یکی از چهار مذهب اهل سنت ( مهمترین مذهب ) می باشد که خود از شاگردان امام جعفر صادق ( ع ) بوده و امامان سایر مذاهب اهل سنت نیز بنوعی شاگرد وی بوده اند .

شافعی در باره امام علی ( ع ) سروده است :

لَوْ اَنّ الْمُرتَضی اَبْدی مَخلّه

لَخَرّ النّاسُ طُرّاً سُجّداً لَهُ

وَفاتَ الشّافعیّ و لَیْسَ یَدری

عَلیّ رَبّهُ ، اَمْ رَبّه الله ؟!

اگر علی مرتضی خود را انطور که بود می شناساند

مردم جهان همه در برابرش سر سجده بر زمین می گذاشتند

شافعی می میرد ولی نمی داند

که خدای او الله است یا علی است ؟!

جل الخالق !!! اگر امام شافعی که خود امام امامان اهل تسنن است چنین بگوید پس باید گفت « اهل تسنن» از ‌« اهل تشیع » ، « شیعه ترند » .

 احمد با چهار تن از ائمه شیعه ( امام موسی کاظم ( ع ) تا امام هادی ( ع ) ) معاصر بوده نویسندگان اهل سنت ایشان را بعنوان اساتید حدیث احمد بشمار نیاورده اند و فقط در میان مورخان تنها ابن جوزی معتقد است که احمد از رجال شیعه هم اخذ حدیث کرده و نام عده زیادی را می برد مانند ابن اسحاق و ابو عبدالرحمان و ابو سلیمان کوفی و ... البته دیلمی ، حضرت امام موسی بن جعفر را از اساتید ابن حنبل بشمار می اورد ولی دیلمی شیعه است و انچه اشکال را تقویت می کند اینست که در میان احادیث مسند ( احمد ) ، شاید نتوان حدیثی که تمام رجال مسند شیعه باشند و احمد ان حدیث را بلاواسطه از انها اخذ کرده باشد پیدا نمود .

نهایت دفاعی که می توان از ابن حنبل نمود مخالفت شدید خلفای عباسی در ان زمان با شیعه و ائمه انها بوده است و احمد بن حنبل به واسطه اتهام دوستی خاندان علی ( ع ) تحت تعقیب قرار گرفت و ممکن است این سختگیری باعث شده تا احمد از انها حدیث نقل نکند .

 احمد بن حنبل شاگردان زیادی داشته که بنا به قول بعضی مورخین محمد بن اسماعیل بخاری مولف کتاب صحیح بخاری ( به عقیده اهل سنت این کتاب صحیح ترین کتاب بعد از قران است و در مجال بعدی به بررسی ان خواهیم پرداخت ) مسلم بن حجاج نیشابوری مولف صحیح مسلم ( بعقیده اهل سنت در رتبه بعد از صحیح بخاری قرار دارد ) ابو داود سجستانی صاحب کتاب سنن از اصحاب و شاگردان خاص وی بوده اند .

در دورانی که بحث و دعوا و جنگ بر سر « مخلوق » یا « قدیم » بودن قران رونق داشت احمد بن حنبل عقیده به قدیم بودن قران داشت ( بر خلاف شیعه و معتزله که قائل به مخلوق بودن قران بودند ) .

 هارون الرشید طرفدار قدیم بودن قران بود و عقیده مندان به مخلوق بودن قران را می کشت و مامون بر خلاف پدرش عقیده بر مخلوق بودن قران داشت و علما را نیز مجبور کرد تا اقرار به مخلوق بودن قران کنند که بجز عده معدودی همه اقرار کردند . در میان این عده معدود که تسلیم رای حکومت نشدند و زندانی شکنجه گردیدند اسم احمد بن حنبل نیز دیده می شود که در زندان هم مقاومت کردند و همه غیر از احمد بن حنبل نابود شدند و پس از فوت مامون ، تسلیم فشار های معتصم عباسی نشد و بدستور معتصم وی را هشتاد تازیانه زدند و ازاد ساختند ضمن اینکه جاحظ در رساله خود و نیز یعقوبی علت ازادی احمد را اقرار و اعتراف احمد ذکر کرده اند ( این خلاصه ای از رفتار حکومت غاصب اسلام رسمی اهل سنت با یکی از دانشمندان و محدثین خودشان بود ، بر سر علمای شیعه چه اوردند باشد برای بعد ... ) .

اما روی کار امدن متوکل عباسی ( همان ملعونی که دشمنی اس با امام علی و خاندانش مشهور است و هم اوست که دستور ویرانی بارگاه حضرت امام حسین - ع - را صادر کرد ) و کمک های وی به ترویج افکار احمد ، باعث شهرت و عظمت احمد بن حنبل شد .

متوکل که رای بر قدیم بودن قران داد ستاره اقبال احمد طلوع کرد و مردم متوجه وی شدند و متوکل نیز در احترام احمد بن حنبل سنگ تمام گذاشت و علاوه بر صله های فراوان ، هر ماه چهار هزار درهم برای وی مقرری تعیین کرد !

سخت گیری متوکل در مورد دوستداران ال علی ( ع ) بحدی بود که حتی گریبان احمد بن حنبل را گرفت . وقتی بدخواهان احمد به متوکل گزارش دادند که وی دوستدار خاندان علی ( ع ) می باشد دستور داد تا خانه احمد بن حنبل را برای کشف مدرک جستجو کنند و عاقبت که هیچ نیافتند خاطر متوکل از ناحیه احمد اسوده شد .

 توجه به این موضوع کافی است تا دریابیم که محدثان شیعه در این دوران چه مصائبی را متحمل شده اند.

اما انچه از سیره احمد بر می اید اینست که او از دوستی با متوکل خرسند نبود و سعی می کرد در مجلس او حضور نیابد و هدایای دربار را با اجبار و ترس قبول می کرد و گویا خرج مستمندان می کرد ولی چرا احمد بن حنبل که تا حدی مخالف متوکل بود با فتواهای خود به حکومت متوکل که کاملا حکومت ظلم و جور بود مشروعیت بخشید و اطاعت از او را واجب دانست ؛ او در رسالهای چنین نوشته است :

« فرمان برداری و اطاعت از پیشوایان مسلمین چه افرادی صالح باشند و چه فاسق و تبهکار واجب است و دادن زکات و مالیات های اسلامی به انها جایز می باشد و مالیات دهنده بری الذمه می شود و در پیشگاه خدا مسولیت ندارد .

 همچنین گزاردن نماز جمعه پشت سر پیشوای مسلمان - چه عادل و چه فاسق - و پشت سر هر فردی که به عنوان والی معین شده باشد جائز است و هرکس نماز خود را اعاده کند او بدعت گذار است .

هرکس بر ضد یکی از پیشوایان مسلمان که مردم بر او اجتماع کرده و به خلافت او تن داده اند- چه از روی رضا و رغبت و چه به زور و اجبار- قیام کند ، باعث اختلاف در میان مسلمین شده و با دستور پیامبر اسلام ( ص ) مخالفت کرده است ، چنین شخص مهاجم اگر بمیرد به مرگ جاهلی و بیرون از اسلام جان سپرده است . »

[اهل سنت حدیثی دارند بنام عشره مبشره که معتقدند پیامبر به ده نفر از صحابه مژده بهشت داده است و در بین این عده نام طلحه و زبیر نیز دیده می شود . با توجه به این فتوا ی احمد بن حنبل ؛ تکلیف این حدیث که خود این محدث نیز انرا در مسندش اورده است با این فتوا چیست ؟ و بلاخره طلحه و زبیر و نیز عایشه و معاویه و ... که با پیشوای مورد اتفاق مسلمین مخالفت کرده و برعلیه وی قیام کرده اند اهل جنة هستند یا جهنمی ؟ ]  

این خلاصه ای بود از بررسی تاریخ زندگی احمد بن حنبل بر گرفته از کتاب « حدیث ولایت به روایت و بررسی مسند احمد بن حنبل شیبانی » که توسط اقایان احمد خدایی و سید محمود موسوی نژاد تحقیق و تالیف شده است .

 التماس دعا : مسعود قلعه