نقش گردن زن در حدیبیه

بنام خدا

در قسمت قبل توضیحاتی اجمالی در خصوص صلح حدیبیه ارائه شد و سرپیچی گردن زن داستان ما از دستور پیامبر (ص) را نیز شاهد بودیم . اینک ادامه نقش ایشان در ماجرای صلح حدیبیه به نقل از کتاب های مرجع تاریخ صدر اسلام:

در ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺍﻟﻤﻐﺎﺯﻱ ﻭﺍﻗﺪﻯ،از صفحه 461 به بعد می خوانیم :

ﮔﻮﻳﺪ: ﭼﻮﻥ ﺻﻠﺢ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻓﻘﻂ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺻﻠﺤﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ، ﻋﻤﺮ ﭘﻴﺶ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ (ﺹ) ﺍﺯ ﺟﺎﻯ ﺑﺮﺟﺴﺖ ﻭ ﮔﻔﺖ: ﺍﻯ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺁﻳﺎ ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ؟ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ (ﺹ) ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﺁﺭﻯ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻴﻢ. ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ: ﭘﺲ ﭼﺮﺍ ﺩﺭ ﺩﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺧﻮﺍﺭﻯ ﻭ ﻛﻮﭼﻜﻰ ﻛﻨﻴﻢ؟ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﻣﻦ ﺑﻨﺪﻩ ﻭ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﺧﺪﺍﻳﻢ ﻭ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺍﻭ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻤﻰ ﻛﻨﻢ ﻭ ﺍﻭ ﻫﻢ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺮﺍ ﺗﺒﺎﻩ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ. ﻋﻤﺮ ﭘﻴﺶ ﺍﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﺭﻓﺖ ﻭ ﮔﻔﺖ: ﻣﮕﺮ ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ؟ ﺍﻭ ﮔﻔﺖ: ﭼﺮﺍ. ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ: ﭘﺲ ﭼﺮﺍ ﺩﺭ ﺩﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻓﺮﻭﺗﻨﻰ ﻭ ﻛﻮﭼﻜﻰ ﻛﻨﻴﻢ؟ ﺍﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ: ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﻛﻦ، ﻣﻦ ﮔﻮﺍﻫﻰ ﻣﻰ ﺩﻫﻢ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍﺳﺖ ﻭ ﺣﻖ ﻫﻤﺎﻥ ﭼﻴﺰﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻭ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ، ﻭ ﻣﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻤﻰ ﻛﻨﻴﻢ، ﻭ ﺧﺪﺍ ﻫﺮﮔﺰ ﺭﺳﻮﻟﺶ ﺭﺍ ﺗﺒﺎﻩ ﻧﻤﻰ ﻛﻨﺪ. ﻭﻟﻰ ﻋﻤﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺳﺨﺖ ﻧﺎﺭﺍﺣﺖ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﺮﺗﺐ ﺑﻪ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﻣﻰ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻣﻰ ﮔﻔﺖ: ﭼﺮﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﺩﺭ ﺩﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﺗﺤﻤﻞ ﺧﻮﺍﺭﻯ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ؟ ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﻫﻢ ﻣﻰ ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﻣﻦ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍﻳﻢ ﻭ ﺍﻭ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺮﺍ ﺗﺒﺎﻩ ﻧﻤﻰ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ. ﻭ ﻋﻤﺮ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﭘﺎﺳﺦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﺭﺍ ﻣﻰ ﺩﺍﺩ. 

ﮔﻮﻳﺪ: ﺍﺑﻮ ﻋﺒﻴﺪﻩ ﺟﺮّﺍﺡ ﺑﺎﻧﮓ ﺯﺩ ﻭ ﮔﻔﺖ: ﺍﻯ ﭘﺴﺮ ﺧﻄﺎﺏ ﻣﮕﺮ ﻧﻤﻰ ﺷﻨﻮﻯ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﭼﻪ ﻣﻰ ﮔﻮﻳﻨﺪ؟ ﺍﺯ ﺷﻴﻄﺎﻥ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﭘﻨﺎﻩ ﺑﺒﺮ ﻭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﻃﻞ ﺑﺪﺍﻥ. ﻋﻤﺮ ﮔﻮﻳﺪ: ﺍﺯ ﺷﺮﻣﺴﺎﺭﻯ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻦ «ﺍﻋﻮﺫ ﺑﺎﻟﻠﻪ ﻣﻦ ﺍﻟﺸﻴﻄﺎﻥ ﺍﻟﺮﺟﻴﻢ» ﻛﺮﺩﻡ ﻭ ﻫﺮﮔﺰ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭﻳﻰ ﻣﺜﻞ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ، ﻭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺭﻭﺯﻩ ﻣﺴﺘﺤﺒﻰ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﻡ ﻭ ﺻﺪﻗﻪ ﻣﻰ ﺩﻫﻢ، ﺍﺯ ﺗﺮﺱ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭﻯ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﮔﻔﺘﻢ. ﺍﺑﻦ ﻋﺒﺎﺱ ﮔﻮﻳﺪ: ﻋﻤﺮ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺧﻠﺎﻓﺖ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻳﻢ ﮔﻔﺖ ﻭ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺩﺍﺷﺖ: ﭼﻨﺎﻥ ﺷﻚ ﻭ ﺗﺮﺩﻳﺪﻯ ﺑﺮﺍﻳﻢ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﺧﻮﺩ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭﺵ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮﺩﻡ، ﻭ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺭﺍ ﻣﻰ ﻳﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺍﺯ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﺩﺳﺖ ﺑﺮ ﻣﻰ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ، ﻣﻦ ﻫﻢ ﺩﺳﺖ ﺑﺮ ﻣﻰ ﺩﺍﺷﺘﻢ. ﻭﻟﻰ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺗﺒﺎﺭﻙ ﻭ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺧﻴﺮ ﻭ ﺭﻫﻨﻤﻮﻧﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ، ﻭ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ (ﺹ) ﺩﺍﻧﺎﺗﺮ ﺑﻮﺩ. ﺍﺑﻮ ﺳﻌﻴﺪ ﺧﺪﺭﻯ ﻫﻢ ﮔﻮﻳﺪ: ﺭﻭﺯﻯ ﭘﻴﺶ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎﺏ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩﻡ، ﺧﻮﺩﺵ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻳﻢ ﮔﻔﺖ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮﺩ: ﺩﺭ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺷﻚ ﻭ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺷﺪﻡ، ﻭ ﭘﺎﺳﺦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﺭﺍ ﭼﻨﺎﻥ ﺩﺍﺩﻡ ﻛﻪ ﻫﻴﭽﮕﺎﻩ ﺁﻥ ﭼﻨﺎﻥ ﻧﮕﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩﻡ، ﻣﻦ ﺑﻪ ﻛﻔﺎﺭﻩ ﺁﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﻛﺮﺩﻡ، ﺑﺮﺩﮔﺎﻥ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺁﺯﺍﺩ ﻛﺮﺩﻡ ﻭ ﻣﺪﺗﻬﺎ ﺭﻭﺯﻩ ﻣﺴﺘﺤﺒﻰ ﮔﺮﻓﺘﻢ، ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﺧﻠﻮﺕ ﻭ ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ ﺁﻥ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮﻡ ﻣﻰ ﺁﻳﺪ ﻭ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﺎﺭﺍﺣﺘﻰ ﻣﻦ ﺍﺳﺖ. ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺷﻜﺮ ﻛﻪ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺭﺍ ﺧﺘﻢ ﺑﻪ ﺧﻴﺮ ﻓﺮﻣﻮﺩ، ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻥ ﮔﺎﻫﻰ ﺭﺃﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﻃﻞ ﺑﺪﺍﻧﻨﺪ. ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻗﺴﻢ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﭼﻨﺎﻥ ﺷﻜﻰ ﺑﻪ ﺩﻝ ﻣﻦ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﮔﻔﺘﻢ، ﺍﮔﺮ ﺻﺪ ﻧﻔﺮ ﻫﻢ ﺭﺃﻯ ﻣﻰ ﺑﻮﺩﻳﻢ، ﻫﺮﮔﺰ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺍﻳﻦ ﺻﻠﺢ ﻧﻤﻰ ﺷﺪﻳﻢ. ﭼﻮﻥ ﺻﻠﺢ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﺷﺪ، ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺁﻥ ﻋﺪﻩ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺷﻤﺎﺭ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻏﺎﺯ ﺩﻋﻮﺕ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ)، ﺗﺎ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ.

 ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺳﻠﺎﻡ ﻓﺘﺤﻰ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ﺻﻠﺢ ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺍﺻﺤﺎﺏ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺍﻳﻦ ﺻﻠﺢ ﺭﺍ ﺧﻮﺵ ﻧﻤﻰ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ، ﺯﻳﺮﺍ ﺁﻧﻬﺎ ﻭﻗﺘﻰ ﺍﺯ ﻣﻜﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ. ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺧﻮﺍﺏ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺮﺍﺷﻴﺪﻩ، ﻭ ﻭﺍﺭﺩ ﻛﻌﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻛﻠﻴﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻋﺮﻓﺎﺕ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﻭﻗﻮﻑ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ، ﻫﻴﭻ ﺷﻚ ﻭ ﺗﺮﺩﻳﺪﻯ ﺩﺭ ﻓﺘﺢ ﻭ ﭘﻴﺮﻭﺯ ﺧﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ. 

ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺎﻝ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﻜﺎﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ، ﺻﻠﺢ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺖ، ﻭﻟﻰ ﻫﻨﻮﺯ ﺻﻠﺤﻨﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮﺩ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺍﺑﻮ ﺟﻨﺪﻝ ﭘﺴﺮ ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮﻭ (ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺩ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ) ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺯﻧﺠﻴﺮ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺶ ﺑﻮﺩ، ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻛﺸﻴﺪﻩ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻜﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﺭﺳﺎﻧﺪ، ﻭ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺻﻠﺤﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮﻭ ﺑﻮﺩﻧﺪ. ﺳﻬﻴﻞ ﺳﺮﺵ ﺭﺍ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺩﻳﺪ ﭘﺴﺮﺵ ﺍﺑﻮ ﺟﻨﺪﻝ ﺁﻧﺠﺎﺳﺖ، ﻟﺬﺍ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺷﺎﺧﻪ ﭘﺮﺧﺎﺭﻯ ﺑﻪ ﭼﻬﺮﻩ ﺍﻭ ﺯﺩ ﻭ ﻳﻘﻪ ﺍﺵ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺖ. ﺍﺑﻮ ﺟﻨﺪﻝ ﻓﺮﻳﺎﺩﻯ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺸﻴﺪ ﻭ ﮔﻔﺖ: ﺍﻯ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺁﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﺸﺮﻛﺎﻥ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﻮﻡ ﻛﻪ ﻣﺮﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﻳﻦ ﻭ ﺁﻳﻴﻨﻢ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺳﺎﺯﻧﺪ ﻭ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺩﻫﻨﺪ؟ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻫﻢ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪﻥ ﺍﻧﺪﻭﻩ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺷﺪ ﻭ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮﺩﻧﺪ. 

سهیل بن عمرو اعلام کرد که بر اساس مفاد صلح نامه ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺑﻮ ﺟﻨﺪﻝ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺮﮔﺮﺩﺍﻧﻴﺪ. ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﻫﻨﻮﺯ ﺻﻠﺤﻨﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﻧﻨﻮﺷﺘﻪ ﺍﻡ. ﺳﻬﻴﻞ ﮔﻔﺖ: ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻣﻦ ﭼﻴﺰﻯ ﻧﺨﻮﺍﻫﻢ ﻧﻮﺷﺖ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺮﺩﺍﻧﻰ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﻨﻰ. ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ)، ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺮﺩﺍﻧﺪ، ﻭﻟﻰ ﺑﺎ ﺳﻬﻴﻞ ﺻﺤﺒﺖ ﻓﺮﻣﻮﺩ ﻛﻪ ﭘﺴﺮ ﺭﺍ ﺭﻫﺎ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺳﻬﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ.

 ﻣﻜﺮﺯ ﺑﻦ ﺣﻔﺺ ﻭ ﺣﻮﻳﻄﺐ ﮔﻔﺘﻨﺪ: ﺍﻯ ﻣﺤﻤﺪ، ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻮ ﺍﺑﻮ ﺟﻨﺪﻝ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻨﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﻳﻢ، ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻭﺍﺭﺩ ﺧﻴﻤﻪ ﺍﻯ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﭘﻨﺎﻩ ﺩﺍﺩﻧﺪ، ﻭ ﭘﺪﺭﺵ ﻫﻢ ﺩﺳﺖ ﺍﺯ ﺳﺮﺵ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ. ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ (ﺹ) ﺑﻪ ﺻﺪﺍﻯ ﺑﻠﻨﺪ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ: ﺍﻯ ﺍﺑﻮ ﺟﻨﺪﻝ ﺷﻜﻴﺒﺎ ﺑﺎﺵ ﻭ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﺧﺪﺍ ﺑﮕﺬﺍﺭ. ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎﻝ ﺑﺰﻭﺩﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻮ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻫﺎﻧﺖ ﮔﺸﺎﻳﺸﻰ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ. ﻣﺎ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻗﻮﻡ ﺻﻠﺤﻰ ﻧﻮﺷﺘﻴﻢ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﻭ ﻣﺎ ﭘﻴﻤﺎﻧﻬﺎﻳﻰ ﺭﺍ ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺭ ﺷﺪﻳﻢ، ﻭ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﻣﺎ ﻣﻜﺮ ﻭ ﻓﺮﻳﺒﻰ ﻧﻤﻰ ﻛﻨﻴﻢ. ﺑﺎﺯ ﻋﻤﺮ، ﺑﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ (ﺹ) ﺁﻣﺪ ﻭ ﮔﻔﺖ: ﺍﻯ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﻣﮕﺮ ﺗﻮ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﺧﺪﺍ ﻧﻴﺴﺘﻰ؟ ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﭼﺮﺍ. ﮔﻔﺖ: ﻣﮕﺮ ﻣﺎ ﺑﺮ ﺣﻖ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ؟ ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﭼﺮﺍ. ﮔﻔﺖ: ﻣﺮﮒ ﺩﺷﻤﻦ ﻣﺎ ﺑﺮ ﺑﺎﻃﻞ ﻧﻴﺴﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﭼﺮﺍ. ﮔﻔﺖ: ﭘﺲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﭼﺮﺍ ﺩﺭ ﺩﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺧﻮﺍﺭﻯ ﺷﻮﻳﻢ؟ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ (ﺹ) ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﻣﻦ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍﻳﻢ، ﻫﺮﮔﺰ ﺍﺯ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺍﻭ ﺳﺮﭘﻴﭽﻰ ﻧﻤﻰ ﻛﻨﻢ ﻭ ﺍﻭ ﻫﻢ ﻫﻴﭽﮕﺎﻩ ﻣﺮﺍ ﺗﺒﺎﻩ ﻧﻤﻰ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ.

ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻭ ﭘﻴﺶ ﺍﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ ﺭﺍ ﺯﺩ. ﺍﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ: ﻣﺤﻤﺪ (ﺹ) ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍﺳﺖ، ﻫﻴﭽﮕﺎﻩ ﺍﺯ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺍﻭ ﺳﺮﭘﻴﭽﻰ ﻧﻤﻰ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻫﻢ ﻫﺮﮔﺰ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺗﺒﺎﻩ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﻓﺮﻣﻮﺩ، ﺍﻯ ﻋﻤﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﻜﺎﺭ ﺩﺭﮔﺬر.

 ﻋﻤﺮ ﮔﻮﻳﺪ: ﻣﻦ ﭘﻴﺶ ﺍﺑﻮ ﺟﻨﺪﻝ ﺭﻓﺘﻢ ﻭ ﻛﻨﺎﺭ ﺍﻭ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰ ﻛﺮﺩﻡ، ﻭ ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﻣﻰ ﺭﺍﻧﺪ. ﻣﻦ ﺑﻪ ﺍﺑﻮ ﺟﻨﺪﻝ ﮔﻔﺘﻢ: ﺻﺒﺮ ﻛﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻤﮕﻰ ﻣﺸﺮﻛﻨﺪ، ﻭ ﺧﻮﻥ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﺜﻞ ﺧﻮﻥ ﺳﮓ ﺑﻰ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ، ﭘﺪﺭﺕ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺍﺳﺖ ﺗﻮ ﻫﻢ ﻳﻚ ﻧﻔﺮﻯ، ﺑﻌﻠﺎﻭﻩ ﺗﻮ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻫﻢ ﺩﺍﺭی .

ﮔﻮﻳﺪ: ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭ ﺑﻮﺩﻡ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻑ ﺍﺑﻮ ﺟﻨﺪﻝ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻜﺸﺪ ﻭ ﭘﺪﺭﺵ ﺭﺍ ﺑﺰﻧﺪ ﻭﻟﻰ ﺍﻭ ﺩﺭﻳﻎ ﻛﺮﺩ. ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﺍﺑﻮ ﺟﻨﺪﻝ ﮔﻔﺖ: ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﭘﺪﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﻜﺸﺪ، ﻭ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻗﺴﻢ ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﻪ ﭘﺪﺭﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺩﺳﺘﺮﺳﻰ ﻣﻰ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﻣﻰ ﻛﺸﺘﻴﻢ، ﻭﺍﻧﮕﻬﻰ ﻣﺮﺩﻯ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﺮﺩی.

 ﮔﻮﻳﺪ: ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺍﺑﻮ ﺟﻨﺪﻝ ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ: ﭼﺮﺍ ﺗﻮ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻧﻤﻰ ﻛﺸﻰ؟

ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ: ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﻣﺮﺍ ﺍﺯ ﻛﺸﺘﻦ ﺍﻭ ﻭ ﻏﻴﺮ ﺍﻭ ﻣﻨﻊ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.

ﺍﺑﻮ ﺟﻨﺪﻝ ﮔﻔﺖ: ﺗﻮ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﺍﺯ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺘﻰ.

 ﻋﻤﺮ ﻭ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺑﻮﺩﻧﺪ، ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ (ﺹ) ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ، ﻭ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺍﻯ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ، ﻣﮕﺮ ﻧﮕﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩﻯ ﻛﻪ ﺑﺰﻭﺩﻯ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﺴﺠﺪ ﺍﻟﺤﺮﺍﻡ ﺧﻮﺍﻫﻰ ﺷﺪ ﻭ ﻛﻠﻴﺪ ﻛﻌﺒﻪ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻫﻰ ﮔﺮﻓﺖ، ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻋﺮﻓﺎﺕ ﻭﻗﻮﻑ ﺧﻮﺍﻫﻰ ﻛﺮﺩ؟ ﻭ ﺣﺎﻝ ﺁﻧﻜﻪ ﻧﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻬﺎﻯ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺭﺳﻴﺪ، ﻭ ﻧﻪ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ.

ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﺁﻳﺎ ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﻔﺮﺗﺎﻥ؟

ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ: ﻧﻪ. ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ (ﺹ) ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﺷﻤﺎ ﺑﺰﻭﺩﻯ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﺴﺠﺪ ﺍﻟﺤﺮﺍﻡ ﺧﻮﺍﻫﻴﺪ ﺷﺪ، ﻭ ﻣﻦ ﻛﻠﻴﺪ ﻛﻌﺒﻪ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﮔﺮﻓﺖ، ﻭ ﻣﻦ ﻭ ﺷﻤﺎ ﺳﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻜﻪ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺗﺮﺍﺷﻴﺪ، ﻭ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﺮﻓﺎﺕ ﻣﻰ ﺭﻭﻧﺪ، ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﺭﻓﺖ.

آنگاه رسول خدا (ص) رو به عمر کرده و چنین فرمودند : آیا روز احد را فراموش کرده اید که می گریختید و به پشت سر خودتان ﻧﮕﺎﻩ ﻧﻤﻰ ﻛﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﻣﻦ ﺍﺯ ﭘﻰ، ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﻓﺮﺍ ﻣﻰ ﺧﻮﺍﻧﺪﻡ؟ ﺁﻳﺎ ﺭﻭﺯ ﺍﺣﺰﺍﺏ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﻳﺪ ﻛﻪ ﺩﺷﻤﻦ ﺍﺯ ﺑﺎﻟﺎﻯ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻭ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮﺩﻧﺪ، ﻭ ﭼﺸﻤﻬﺎ ﺗﻴﺮﻩ ﺷﺪ، ﻭ ﺟﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﮔﻠﻮﮔﺎﻫﻬﺎ ﺭﺳﻴﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﻓﻠﺎﻥ ﺭﻭﺯ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﻳﺪ؟ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺭﺍ ﺗﺬﻛﺮ ﺩﺍﺩ ﻭ ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﻳﺪ؟

ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﮔﻔﺘﻨﺪ: ﺍﻯ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ، ﺧﺪﺍ ﻭ ﺭﺳﻮﻟﺶ ﺭﺍﺳﺖ ﻣﻰ ﮔﻮﻳﻨﺪ، ﻣﺎ ﺩﺭ ﺁﻧﭽﻪ ﺗﻮ ﺍﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻩ ﺍﻯ ﻧﻴﻨﺪﻳﺸﻴﺪﻩ ﺍﻳﻢ، ﻭ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻭ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺍﻭ ﺍﺯ ﻣﺎ ﺩﺍﻧﺎﺗﺮﻯ...

ﭼﻮﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﻋﻤﺮﺓ ﺍﻟﻘﻀﺎ، ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ﺹ) ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻜﻪ ﺷﺪ ﻭ ﺳﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺮﺍﺷﻴﺪ، ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﭼﻴﺰﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻭﻋﺪﻩ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻡ. ﻭ ﭼﻮﻥ ﺭﻭﺯ ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ﻓﺮﺍ ﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﻛﻠﻴﺪ ﻛﻌﺒﻪ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺖ، ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎﺏ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﻣﻦ ﻓﺮﺍﺧﻮﺍﻧﻴﺪ. ﻭ ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﺍﻳﻦ ﻭﻋﺪﻩ ﺍﻯ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻡ. ﻭ ﭼﻮﻥ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺣﺠﺔ ﺍﻟﻮﺩﺍﻉ ﺩﺭ ﻋﺮﻓﺎﺕ ﻭﻗﻮﻑ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ: ﺍﻳﻦ ﻭﻋﺪﻩ ﺍﻯ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻡ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ: ﺍﻯ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﻫﻴﭻ ﻓﺘﺤﻰ ﺩﺭ ﺍﺳﻠﺎﻡ ﻣﻬﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺻﻠﺢ ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﻧﻴﺴﺖ. 

منبع : ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺍﻟﻤﻐﺎﺯﻱ ﻭﺍﻗﺪﻯ، ﻣﺘﻦ، ﺹ: 464

و ﺯﻧﺪﮔﺎﻧﻰ ﻣﺤﻤﺪ (ﺹ)، ﺝ 2، ﺹ: 216 -  ترجمه السیره النبویه ابن هشام